کولیس دستی یکی از ابزارهای اندازه‌گیری پرکاربرد در صنعت و مهندسی است. این وسیله برای اندازه‌گیری دقیق ابعاد داخلی، خارجی و عمق قطعات استفاده می‌شود. در این بخش، به بررسی جامع کولیس دستی، انواع آن، نحوه استفاده صحیح و نکات مهم در هنگام خرید کولیس دستی خواهیم پرداخت.
معرفی کولیس دستی
کولیس دستی (Vernier Caliper) یک ابزار اندازه‌گیری دقیق است که برای سنجش ابعاد داخلی، خارجی و عمق قطعات با دقت بالا (معمولاً تا 0.02 میلی‌متر) استفاده می‌شود. این وسیله از دو فک متحرک و ثابت، یک خط‌کش اصلی و یک خط‌کش کوچک‌تر به نام ورنیه تشکیل شده است.
انواع کولیس دستی
کولیس دستی آنالوگ (Analog Vernier Caliper): این نوع کولیس دارای صفحه مدرج است و اندازه‌گیری با استفاده از خط‌کش اصلی و ورنیه انجام می‌شود.
کولیس دیجیتال (Digital Vernier Caliper): این نوع کولیس مجهز به صفحه نمایش دیجیتال است که اندازه‌ها را به صورت عددی نشان می‌دهد و خواندن اندازه‌ها را آسان‌تر می‌کند.
کولیس دستی عمق‌سنج (Depth Vernier Caliper): این کولیس برای اندازه‌گیری عمق سوراخ‌ها، شیارها و پله‌ها طراحی شده است.
نحوه استفاده از کولیس دستی
قبل از استفاده، کولیس را تمیز کنید و از صفر بودن آن اطمینان حاصل کنید.
برای اندازه‌گیری ابعاد خارجی، قطعه را بین فک‌های خارجی قرار دهید و کولیس را ببندید.
برای اندازه‌گیری ابعاد داخلی، از فک‌های داخلی استفاده کنید.
برای اندازه‌گیری عمق، از میله عمق‌سنج استفاده کنید.
اندازه را از روی خط‌کش اصلی و ورنیه (در کولیس آنالوگ) یا صفحه نمایش دیجیتال (در کولیس دیجیتال) بخوانید.
بررسی تخصصی
کولیس دستی یا کولیس ساده دارای یک خط کش ثابت (مدرج بر حسب سانتی متر و میلی متر و اینچ) و یک قسمت متحرک (به نام ورنیه) است. کولیس ساده از 8 قسمت تشکیل شده است:
دهانه خارجی برای اندازه گیری ضخامت و قطر خارجی اجسام
دهانه داخلی برای اندازه گیری حفره ها، قطر داخلی اجسام
عمق سنج برای اندازه گیری ارتفاع و عمق سوراخ ها
مقیاس اصلی با قابلیت اندازه گیری با دقت 1 میلی متر
مقیاس اصلی با قابلیت اندازه گیری بر حسب اینچ
مقیاس ورنیه با قابلیت اندازه گیری تا مقدار 0.1 میلی متر
مقیاس ورنیه با قابلیت اندازه گیری بر حسب کسری از اینچ
گیره برای جلوگیری از حرکت قسمت متحرک یا آسان کردن حرکت آن
دامنه اندازه گیری
دامنه اندازه گیری 0 تا 15 سانتی متری و 0 تا 20 و 0 تا 30 سانتی متری از سایز های متداول و پر مصرف کولیس ها هستند. دقت اندازه گیری کولیس دستی نیز معمولا یک صدم و دو صدم میلی متر یا 0.0005 و 0.001 اینچ است.
